Piątek 16 lipca 2021
imieniny: Eustachego, Mariki, Mirelli

Żarnowiec

Stanowi dużą podmiejską wieś, odległą 3 km od centrum miasta. Miejscowość ciągnąca się wzdłuż drogi z Jedlicza do Zręcina, leży na lewym orograficznie brzegu rzeki Jasiołki w miejscu gdzie Kotlina Krośnieńska styka się z Płaskowyżem Kobylańskim. Na południowy zachód od wsi wznosi się niewysoki, lesisty wał tego płaskowyżu z kulminacją 385 m. npm. Żarnowiec liczy około 245 gospodarstw i ponad 1060 mieszkańców. Obszar wsi wynosi ponad 500 ha.
Miejscowość swoimi początkami sięga XIV stulecia, o ile nie wcześniej. Znaleziska archeologiczne potwierdzają bowiem istnienie śladów bytowania człowieka na terenie Żarnowca we wszystkich epokach od pradziejów do średniowiecza. Świadczy o tym aż pięć stanowisk, których materiał odkrywczy pochodzi z okresu pradziejów, neolitu, epoki brązu, żelaza i wczesnego średniowiecza.
Z istniejących źródeł pisanych wiadomo, że już w 1340 roku stanowił parafię, A więc musiała to być wieś ludna i dobrze zagospodarowana. Była to osada rycerska. Z jej pierwszych dziedziców w XIV i XV wieku dokumenty między innymi wymieniają Stefana Płaza, Pakosza, Szymka, Piotra, Wojciecha, Mikołaja, zapewne wszyscy tego samego rodu. Jak w innych wioskach na tym terenie i Żarnowiec ulegał podziałom. Stąd w XV i XVI wieku jakieś jego części posiadał Michał Uchacz, Janusz z Żarnowca, Mikołaj Mleczko z Jedlicza, Stanisław, a później jego syn Jerzy Zamowiecki. U schyłku XVI stulecia Żarnowiec był w posiadaniu Chrząstowskich.
Żarnowiec podobnie jak okoliczne miejscowości nawiedzały epidemie morowego powietrza, klesi żywiołowe, szczególnie wylewy Jasiołki. Nade wszystko niszczyły go jednak najazdy wojsk obcych, o czym szerzej było w pierwszej części opracowania.
Początkiem XIX stulecia Żarnowiec nabyła rodzina Rogoyskich. Jędrzej Rogoyski, autor "Pamiętników moich" zapisał Żarnowiec jako wiano córce swojej Lubinie, żonie Tytusa hrabiego Miera, oficera austriackiego. Kolejnymi właścicielami majątku żamowieckiego byli Biechońscy, którzy nabyli majątek od Mierów. Była to rodzina patriotyczna. Nabywca majątku w Żarnowcu Stanisław Biechoński był weteranem powstania styczniowego 1863 roku. Od czasu zamieszkania Biechońskich dworek żamowiecki często odwiedzany byt przez byłych powstańców, działaczy społecznych i politycznych, a także ludzi literatury. Z rąk Biechońskich dworek i resztówka gospodarstwa rolnego przeszła na własność Marii Konopnickiej, Otrzymała go Konopnicka jako dar narodu polskiego w 1903 roku, z okazji jubileuszu 25-lecia swej twórczości pisarskiej. Pisarka spędziła tu wiele chwil ostatnich lat swego życia. Tworzyła tu i przyjmowała licznych gości. W Żarnowcu napisała zbiór wierszy "Ludziom i chwilom" zawierający "Rotę" a także poemat "Pan Balcer w Brazylii". Pisarka zmarła we Lwowie w 1910 roku i spoczęła na cmentarzu Łyczakowskim. O Marii Konopnickiej będzie jeszcze obszerniej w opisie Dworku - Muzeum.
W okresie I wojny światowej Żarnowiec uległ częściowemu zniszczeniu, dokonanemu przez stacjonujące tu wojska rosyjskie. Z opowiadań ludzi pamiętających te czasy Rosjanie zrywali nawet słomiane strzechy, karmiąc konie tzw. kiczkami. Nie obyło się też bez rabunków. W maju 1915 roku Żarnowiec zdobyły, prawie bez walki, oddziały niemieckie XLI Korpusu. Jak opowiadali starzy ludzie, stacjonujący tu Rosjanie z sotni kozaków dońskich na widok żołnierzy niemieckich w pikenhatbach uciekając wołali: uchodite germańcy idut.
Przed II wojną światową wieś liczyła 775 mieszkańców, w tym 24 Żydów i należała do gminy Jedlicze.
Początkiem okupacji niemieckiej w miejscowym dworku, zamieszkałym przez córkę Marii Konopnickiej, Zofię Mickiewiczową mieściła się Komenda Powiatowa ZWZ/AK. We wsi prowadzone też było tajne nauczanie.
W 1944 roku, w czasie działań wojennych, opuszczony w tym czasie dworek cudem prawie ocalał. Rzekomo było to zasługą bezimiennego oficera sowieckiego, który znając twórczość Konopnickiej kazał dworek oszczędzić.
Po II wojnie światowej wieś znacznie się rozbudowała. Wzniesiono wiele nowych domów oraz dużą szkołę podstawową im. Marii Konopnickiej. Szkoła wybudowana w akcji "1000 szkół na tysiąclecie" w części wzniesiona została ze składek Polonii Amerykańskiej, jako hołd dla uwielbianej pisarki.